Oorzaken kanker

Wat zijn de oorzaken van kanker?

De oorzaken van kanker zijn niet eenzijdig en al zeker niet eenvoudig te vinden. Er wordt nog veel onderzoek gedaan naar de oorzaken van alle soorten kanker. 

In het algemeen zijn de triggers naar twee grote groepen terug te brengen: erfelijke factoren en omgevingsfactoren. Meestal gaat het om een samenwerking van deze twee.

Erfelijke factoren

Het erfelijk materiaal van een persoon speelt zeker een rol en kan in een vroeg stadium zorgen voor een verhoogd risico op bepaalde kankervormen.

Er bestaan namelijk  mutaties in de genen die erfelijk zijn. Die mutaties in het DNA vormen dan het startschot van de kanker. Hier vind je enkele voorbeelden: 

• Het BRCA1/2 gen: veroorzaakt borst-, eierstok- en eileiderkanker.
• Het retinoblastoomgen: veroorzaakt retinoblastoom, wat een zeldzame tumor in het netvlies van het oog is.

Er bestaan ook erfelijke syndromen, zoals: 

• Het syndroom van Lynch.
• Polyposis.

Als je drager bent van dergelijke erfelijke mutatie of syndroom moet je hiervan op de hoogte worden gebracht door jouw arts. Als je een kinderwens hebt, of al kinderen hebt, kunnen er genetische tests gebeuren. Enerzijds gebeuren deze testen dan bij jou, om te kijken hoeveel kans er is dat jouw kinderen de mutatie of het syndroom zouden overgedragen krijgen. Anderzijds kunnen reeds bestaande kinderen worden getest om te kijken of zij er aan lijden. Indien dit het geval is, kunnen zij op tijd worden gediagnosticeerd en/of behandeld. 

Zo’n genetische testen gebeuren op een dienst medische genetica in een universitair ziekenhuis. Vertrouw dus nooit op genetische testen die online worden aangeboden, bijvoorbeeld om je darmflora in kaart te brengen. Dit is niet accuraat, niet betrouwbaar, en kost alleen maar handenvol geld!

Omgevingsfactoren

De omgeving speelt een even belangrijke rol in het ontwikkelen van meerdere kankers.

Biologische factoren

Er bestaan een paar virussen die kanker kunnen triggeren: 

• Helicobacter pylori, een maagbacterie, kan maagkanker veroorzaken.
• Humaan papillomavirus (HPV) kan baarmoederhalskanker veroorzaken.
• Epstein-Barr virus (dat klierkoorts veroorzaakt) kan een lymfoom (lymfeklierkanker) of keelkanker veroorzaken.
• Herpesvirus kan een lymfoom veroorzaken. Het herpesvirus veroorzaakt koortsblaasjes of herpesblaasjes in de genitale zones.
• Hepatitis B en C virussen kunnen leverkanker veroorzaken. Het zijn virussen die besmettelijk zijn en via het bloed kunnen worden overgedragen, maar waar je jezelf tegen kan vaccineren.

Persoonseigen omgevingsfactoren waar je iets aan kan veranderen

Volgende risicofactoren werken bepaalde soorten kanker in de hand. In de meeste gevallen is hier al veel wetenschappelijk bewijs voor geleverd.

Roken

Roken is nergens voordelig voor. Meer nog, de kans dat je kanker krijgt is bestaande. De lijst aan mogelijke ziektes door roken is eindeloos: 

• longkanker. De meeste longkankers worden veroorzaakt door roken. Dit vormt dan bijna steeds een kwaadaardige tumor met een slechte prognose.
• een hartaanval 
• een beroerte
• een herseninfarct
• chronische bronchiolitis (chronisch obstructieve longziekte of COPD)
• keelkanker
• pancreaskanker
• blaaskanker
• baarmoederhalskanker
• strottenhoofdkanker
• maagkanker
• slokdarmkanker
• nierkanker

Obesitas of overgewicht

Ook obesitas doet het risico op kanker stijgen. Een sedentaire levensstijl in combinatie met een ongezond levensstijl verminderen de werking van het immuunsysteem. 

Alcohol

De kans op kanker vergroten is ook mogelijk door ethylgebruik. Alcohol zorgt voor een verhoogde kans op:

•  leverkanker
• galwegkanker
• strottenhoofdkanker
• maagkanker
• slokdarmkanker

Niet alleen kanker kan ontstaan door alcohol, er is ook een licht verhoogd risico voor de ontwikkeling van hart- en vaatziekten, neurologische stoornissen en overgewicht.

Blootstelling aan de zon

De UV-straling van de zon is heel schadelijk voor de huid. Het aantal huidkankers gaat de laatste jaren pijlsnel omhoog. Enkele tips om het risico te beperken: 

• De beste preventie voor huidkanker is smeren, smeren en nog eens smeren, met zonnecrème welteverstaan. Gebruik best steeds een SPF factor 50.
• Blijf uit de zon tussen 12 en 15 uur.
• Bescherm ook jouw haar, met bijvoorbeeld een hoedje.

Luchtvervuiling

Ook de luchtvervuiling zou een rol kunnen spelen, maar er is nog meer wetenschappelijk onderzoek nodig om die theorie te kunnen bevestigen.

Als je zo weinig mogelijk kans wil hebben op deze vreselijke ziekten kan je wel degelijk aan preventie doen. Je kan er namelijk alles aan doen om deze omgevingsfactoren zo veel mogelijk te vermijden. Als je zo gezond mogelijk hebt geleefd en je je aan alle aanbevelingen hebt gehouden, kan je in sommige gevallen helaas nog steeds kanker ontwikkelen. Dan moet je jezelf echter niets verwijten. De oorzaken zijn jammer genoeg nog niet allemaal ontrafeld

Alle en nog meer informatie is te vinden in “Leerboek oncologie” (Leerboek oncologie, negende druk, C.J.H Van de velde) en “Voluit tegen kanker” van Camfida.

Wanneer de triggers de kanker in gang zetten, wat gebeurt er dan?

Kanker ontstaat door middel van de oncogenese, een complex proces dat uit meerdere stappen bestaat, waardoor de kwaadaardige cellen ongecontroleerd gaan delen. De tumor wordt groter en groter, waarvoor die bijvoorbeeld ook nog bloedvaten, de angiogenese, nodig heeft. Typisch bevatten kankercellen 10 specifieke kenmerken, “de hallmarks van kanker” genoemd.

Meer details over hoe kanker ontstaat kan je altijd nog hier nalezen.

Dit artikel heeft je uitleg gegeven over de oorzaken van de vreselijke ziekte die kanker heet. Kanker voorkomen kan je niet helemaal, maar je weet nu wel al waar je op kan letten. Ga de strijd tegen kanker aan!

Inspirerende boeken over kanker

Hopelijk heb je na dit artikel een beetje zicht op de meest voorkomende kankers. Het is vooral belangrijk om sommige alarmbellen te herkennen en dan een arts te raadplegen.

Leef je met de diagnose kanker, ken je een familielid met kanker of je herstel na een kankerbehandeling kunnen boeken over kanker helpen om beter te begrijpen wat er met je gebeurt. Als je kanker krijgt, staat je hele leven op zijn kop. Er bestaan echter veel verhalen van lotgenoten die openhartig hun verhaal vertellen, informatieve boeken over specifieke soorten kanker en over hoe je gezondheid te ondersteunen tijdens en na deze ernstige ziekte. Lees hieronder een lijst boeken die jou kunnen helpen in deze periode. Ze steken je een hart onder de riem of geven praktische tips over het leven met kanker. Op deze pagina kan je een lijst van inspirerende boeken over kanker vinden.